MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

 Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ

        Trong bài “Đổi mới căn bản, toàn diện để hoàn thiện một nền giáo dục và đào tạo Việt Nam nhân bản” (Tạp chí Cộng sản, số 885-7/2016), Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh: “Ngày nay, khi tri thức đã trở thành yếu tố hàng đầu để phát triển kinh tế tri thức thì các nước trên thế giới đều ý thức được rằng Giáo dục là đòn bẩy quan trọng để đổi mới mô hình tăng trưởng và phát triển xã hội bền vững”. Nhận thức sâu sắc về điều đó, việc đổi mới tư duy giáo dục trong thời đại tri thức nhằm đáp ứng sự thay đổi của cuộc sống là một tất yếu. Vì vậy hiện nay, đổi mới giáo dục đang được toàn xã hội quan tâm. Thiết nghĩ, giải pháp quan trọng đầu tiên để thực hiện đổi mới giáo dục đó chính là thay đổi phương pháp dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) trong đổi mới giáo dục theo hướng hiện đại cần đảm bảo phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực.

Qua công tác dạy học, tham khảo kinh nghiệm từ các đồng nghiệp cá nhân đưa ra một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học ở Trung học cơ sở.

1. Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học

     Không có một phương pháp dạy học toàn năng phù hợp với mọi mục tiêu và nội dung dạy học. Mỗi phương pháp và hình thức dạy học có những ưu, nhược điểm và giới hạn sử dụng riêng. Vì vậy việc phối hợp đa dạng các phương pháp và hình thức dạy học trong toàn bộ quá trình dạy học là phương hướng quan trọng để phát huy tính tích cực và nâng cao chất lượng dạy học.

2. Chú trọng các phương pháp dạy học đặc thù bộ môn

     Phương pháp dạy học có mối quan hệ biện chứng với nội dung dạy học. Vì vậy bên cạnh những phương pháp chung có thể sử dụng cho nhiều bộ môn khác nhau thì việc sử dụng các phương pháp dạy học đặc thù có vai trò quan trọng trong dạy học bộ môn. Các phương pháp dạy học đặc thù bộ môn được xây dựng trên cơ sở lý luận dạy học bộ môn. Ví dụ:

+ Thí nghiệm là một phương pháp dạy học đặc thù quan trọng của các môn khoa học tự nhiên;

+ Thực hành phân tích tranh ảnh, biểu đồ, atlat là phương pháp đặc thù quan trọng của dạy học Địa lý

3. Cải tiến các phương pháp dạy học truyền thống

     Các phương pháp dạy học truyền thống như thuyết trình, diễn giảng… luôn là những phương pháp quan trọng trong dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ các phương pháp dạy này mà cần bắt đầu bằng việc cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhược điểm của chúng. Để nâng cao hiệu quả của các phương pháp dạy học này người giáo viên trước hết cần nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kỹ thuật của chúng trong việc chuẩn bị cũng như tiến hành bài lên lớp. Tuy nhiên, các PPDH truyền thống có những hạn chế tất yếu vì thế bên cạnh các PPDH truyền thống cần kết hợp sử dụng các phương pháp dạy học mới, đặc biệt là những phương pháp và kỹ thuật dạy học học nhằm phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh.

            4.Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề

           Dạy học giải quyết vấn đề (dạy học nêu vấn đề, dạy học nhận biết và giải quyết vấn đề) là quan điểm dạy học nhằm phát triển năng lực tư duy, khả năng nhận biết và giải quyết vấn đề. Dạy học giải quyết vấn đề là con đường cơ bản để phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh, có thể áp dụng trong nhiều hình thức dạy học với những mức độ tự lực khác nhau của học sinh. Tuy nhiên nếu chỉ chú trọng việc giải quyết các vấn đề nhận thức trong khoa học chuyên môn thì học sinh vẫn chưa được chuẩn bị tốt cho việc giải quyết các tình huống thực tiễn. Vì vậy, bên cạnh dạy học giải quyết vấn đề, lý luận dạy học còn xây dựng quan điểm dạy học theo tình huống cho học sinh.

5. Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông tin hợp lý hỗ trợ dạy học

     Phương tiện dạy học có vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, nhằm tăng cường tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy học. Việc sử dụng các phương tiện dạy học cần phù hợp với mối quan hệ giữa phương tiện dạy học và phương pháp dạy học. Tuy nhiên các phương tiện dạy học tự làm của giáo viên luôn có ý nghĩa quan trọng, cần được phát huy.

Bên cạnh việc sử dụng các phương tiện như một phương tiện trình diễn, cần tăng cường sử dụng các phần mềm dạy học cũng như các phương pháp dạy học sử dụng mạng điện tử (E-Learning). ..

6. Bồi dưỡng phương pháp học tập tích cực cho học sinh

     Phương pháp học tập một cách tích cực đóng vai trò quan trọng trong việc tích cực hoá, phát huy tính sáng tạo của học sinh. Có những phương pháp nhận thức chung như phương pháp thu thập, xử lý, đánh giá thông tin, phương pháp tổ chức làm việc, phương pháp làm việc nhóm, có những phương pháp học tập chuyên biệt của từng bộ môn. Bằng nhiều hình thức khác nhau, cần luyện tập cho học sinh các phương pháp học tập chung và các phương pháp học tập trong bộ môn.

     Có rất nhiều phương pháp đổi mới phương pháp dạy học với những cách tiếp cận khác nhau, trên đây chỉ là một số phương pháp chung. Việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều kiện thích hợp về phương tiện, cơ sở vật chất và tổ chức dạy học, điều kiện về tổ chức trường, lớp, quản lý.

Ngoài ra, phương pháp dạy học còn mang tính chủ quan. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng của mình cần xác định những phương hướng riêng để cải tiến phương pháp dạy học mang lại hiệu quả giảng dạy cao.